Aniołowie biznesu (business angels)

- osoby fizyczne dostarczające kapitałów udziałowych bezpośrednio do nowych – młodych przedsiębiorstw o dużym potencjale wzrostu. Osoby te inwestują w obiecujące firmy w celu osiągnięcia satysfakcjonującej stopy zwrotu, z przedsiębiorstwami w które inwestują łączy ich jedynie interes ekonomiczny. Podstawowym źródłem zysków inwestora jest wzrost wartości udziałów w firmie. Większość aniołów biznesu ze względu na rozproszenie inwestorów oraz potrzebę dyskrecji działania, prowadzi działalność inwestycyjną wykorzystując wsparcie różnego rodzaju sieci inwestorów (business angels networks – BAN). Posiadają one charakter regionalnych, narodowych lub ponadnarodowych stowarzyszeń, których głównym celem jest wsparcie działalności inwestycyjnej aniołów biznesu, kojarzenie partnerów oraz wsparcie w zakresie nawiązywania kontaktów biznesowych pomiędzy inwestorami, a przedsiębiorcami zainteresowanymi pozyskaniem wsparcia inwestycyjnego.

 

Analiza kluczowych czynników sukcesu

- Kluczowe Czynniki Sukcesu (KCS, ang. Key Success Factors, KSF) są to wszelkie ważne zasoby, kompetencje, działania i rezultaty dotychczasowej działalności przedsiębiorstwa, które są niezbędne dla osiągnięcia sukcesu w danej dziedzinie działalności. Identyfikacja kluczowych czynników sukcesu wymaga odpowiedzi na następujące pytania:

- kim są nabywcy i na jakiej podstawie dokonują wyboru produktu i dostawcy?

- czym musi dysponować i co musi uczynić oferent, by zdobyć przewagę konkurencyjną?

- w jaki sposób można uzyskać trwałą przewagę konkurencyjną?

Poprawna identyfikacja KCS umożliwia prawidłowy wybór priorytetów w planowaniu: m.in. wybór odpowiedniego segmentu operacyjnego, właściwą alokację zasobów i budowę kompetencji istotnych w danej dziedzinie działalności.

 

Analiza SWOT

- jedna z najpopularniejszych heurystycznych technik analitycznych, służąca do porządkowania informacji dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstwa. Stosuje się ją jako uniwersalne narzędzie pierwszego etapu analizy strategicznej w zakresie działania firmy, produktów, otoczenia konkurencyjnego, analizy danego projektu, czy rozwiązania biznesowego. Metodyka analizy SWOT polega na podzieleniu pozyskanych informacji o danym obszarze na cztery grupy – kategorie czynników strategicznych:

S (Strengths) – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego obiektu,

W (Weaknesses) – słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego obiektu,

O (Opportunities) – szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej zmiany,

T (Threats) – zagrożenia: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.

Informacja, która nie może być poprawnie zakwalifikowana do żadnej z wymienionych grup, jest w dalszej analizie pomijana jako nieistotna strategicznie. Analiza SWOT daje wartościowy rezultat analityczny pod warunkiem, że jest ona wykonywana konsekwentnie i świadomie. Najczęstszym błędem w praktyce stosowania techniki SWOT jest mieszanie poszczególnych ujęć, np. zapisanie jakiejś przewagi w obszarze szans na podstawie tego, że jest ona czynnikiem zewnętrznym, a potem odczytywanie jej z macierzy SWOT, jako czynnika przyszłego, który dopiero pojawi się, lub - jako czynnika na który nie mamy wpływu sprawczego. W wyniku analizy SWOT podejmuje się decyzje mające na celu strategiczny rozwój firmy. Można wyróżnić najważniejsze rodzaje działań:

Wykorzystujące mocne strony – budowę przewagi konkurencyjnej na bazie mocnych stron firmy

Eliminację słabych stron – podejmowanie działań majach na celu eliminację słabych stron

Wykorzystanie szans – podejmowanie działań mających na celu wykorzystanie szans pojawiających się w otoczeniu zewnętrznym firmy

Unikanie zagrożeń – podejmowanie działań mający na celu unikanie zidentyfikowanych zagrożeń występujących, lub mających wystąpić w otoczeniu zewnętrznym firmy.

 

Audyt

Audyt jest to ocena danej organizacji, systemu, procesu, projektu lub produktu. Najczęściej przeprowadzany jest on w celu upewnienia się co do prawdziwości i rzetelności informacji, a także oceny danego systemu na zgodność z wymaganiami na przykład normy czy ustaleń. Celem audytu jest wyrażenie opinii na temat organizacji, systemu itd., zgodności z założonymi wymaganiami, identyfikacji najsłabszych punktów, najniższej wydajności, problemów jakościowych. W trakcie audytu można badany system porównywać z wymaganiami normy (np. audty systemu ISO 9000), lub też porównywać z najlepszymi praktykami w danej dziedzinie, czy obszarze. Wynikiem audytu może być lista niezgodności z danymi wymaganiami i zalecenia do doskonalenia, lub też jedynie zalecenia do doskonalenia oraz propozycje projektów doskonalących. Audyt polega na ocenie przez kompetentny i niezależny zespół audytujący czy dany przedmiot audytu spełnia wymagania. Zespół audytujący składa się z jednego lub więcej audytorów będących specjalistami w danej dziedzinie. Celem audytu może być weryfikacja, czy cel wyznaczony przez organizację audytowaną został osiągnięty lub czy jej działania są zgodne z zaakceptowanymi standardami, statusem czy praktykami. Audyt ocenia także procedury kontrolne celem stwierdzenia, czy przedmiot audytu także w przyszłości będzie odpowiadał uzgodnionym do stosowania wymaganiom. Oprócz oceny wskazuje także zalecenia zmian w procesach, procedurach wyrobach i technologiach.

 

Audyt technologiczny

Audyt technologiczny jest kompleksową metodą oceny firmy oraz identyfikacji słabych i mocnych stron poprzez dokonanie opisu oraz oceny podstawowego know-how. Ocena ta jest wykorzystywana jest do formułowania konkretnych propozycji co do kierunków rozwoju przedsiębiorstwa, szczególnie pod kątem pozyskania i wykorzystania nowych technologii. Audyt technologiczny obejmuje ocenę wszystkich aspektów działania firmy: technologii, wyrobów, organizacji, planowania oraz decyzji w zakresie inwestycji związanych z rozwojem technologii i produktów. Audyt technologiczny nie jest wymagany prawem i zwykle nie pełni funkcji kontrolnej – tak, jak to się dzieje w przypadku audytu wewnętrznego zdefiniowanego przez ustawę o finansach publicznych. Jest on metodą oceny przedsiębiorstwa pod kątem potencjału technologicznego, stosowanych procedur i działań doskonalących oraz potrzeb w zakresie rozwoju firmy, technologii i produktów. Przeprowadzenie audytu technologicznego powinno umożliwić określenie potrzeb przedsiębiorstwa w zakresie poszczególnych obszarów związanych z rozwojem firmy oraz jego innowacyjnością:

• pozycjonowania produktów i rynków firmy,

• obszarów produkcyjnych, takich jak: procesy produkcyjne, maszyny i urządzenia, automatyka i sterowanie, technologie informacyjne, itp.,

• funkcji firmy, które najczęściej wymagają rozwiązań innowacyjnych: wydajność, jakość, elastyczność, energochłonność, itp.,

• wykorzystywanych oraz potencjalnych kanałów i sposobów pozyskiwania i transferu technologii do przedsiębiorstwa,

• potencjału w zakresie adaptacji zmian i przyswajania nowych rozwiązań technologicznych.

Audyt technologiczny jest kompleksową oceną firmy, znacznie wykraczającą poza kwestie technologiczne, w pełnej formie obejmuje on następujące obszary działania firmy:

1)   zarządzanie przedsiębiorstwem, w tym: organizację i strukturę organizacyjną, strategię, sposoby zarządzania projektami inwestycyjnymi oraz projektami z zakresu innowacji i technologii,

2)   zasoby ludzkie, w tym: określenie potencjału, potrzeb szkoleniowych, sposobów pracy, stosowane instrumenty rozwoju,

3)   działalność operacyjną, w tym: strukturę procesów produkcyjnych, przepływy materiałowe, automatyzację produkcji, utrzymania, zagadnienia bezpieczeństwa, identyfikację „wąskich gardeł”, oraz maszyn i urządzeń krytycznych,

4)   działalność badawczo – rozwojową, w tym: strategię działalności B+R, stosowane procedury, analizę cyklu życia produktów, realizowane projekty innowacyjne, zakres i formy prowadzonej działalności B+R,

5)   jakość, w tym: organizację działań mających na celu zapewnienia jakości w firmie, standardy, stosowane procesy kontroli, doskonalenie,

6)   marketing i sprzedaż, w tym: strategię marketingową, realizowane przez firmę funkcje marketingowe, udziały w rynku, analizę pozycji konkurencyjnej, kanałów dystrybucji, wykorzystanie technologii informacyjnych.

Najczęściej audyt technologiczny przebiega w czterech etapach: zebranie danych, analiza, synteza oraz opracowanie raportu. Jedną z głównych analiz strategicznych audytu jest analiza SWOT, uzupełniana często przez analizę kluczowych czynników sukcesu oraz analizę kluczowych technologii. Raport końcowy audytu technologicznego zawiera efekt całego procesu analizy sytuacji firmy – informacje na temat: analizy sytuacji rynkowej przedsiębiorstwa (główne wnioski, ich charakterystyka i uzasadnienie), celów technologicznych oraz kierunków działań związanych z poprawą sytuacji firmy. Rezultatem audytu technologicznego powinny być konkretne wnioski dotyczące doskonalenia firmy oraz propozycje projektów rozwojowych.

 

Benchmarking

- metoda systematycznego, okresowego mierzenia oraz porównywania sposobów działania firmy w stosunku do liderów w danym obszarze (bestinthe class, best in the industry, world class). Benchmark można przetłumaczyć na język polski jako wzorzec, model, lub punkt odniesienia – jest to metoda uczenia się od innych, najczęściej liderów w danym obszarze. Wynikiem przeprowadzonego benchmarkingu jest zastosowanie najlepszych wzorów pochodzących z innych przedsiębiorstw, w celu poprawy efektywności działania, firmy, organizacji, produktu. Pierwszą firmą która zastosowała benchmarking był Xerox (w latach 80-tych). Dokładny opis koncepcji procesu został po raz pierwszy przedstawiony w książce R.C. Campa „Benchmarking: Na tropie najlepszych praktyk przemysłowych, które prowadzą do wyższej jakości”. Benchmarking może być stosowany do oceny i doskonalenia różnych obszarach działania firmy: produktów, procesów produkcyjnych, organizacji firmy, systemów działających w firmie (np. planowanie produkcji, marketing, zarządzanie projektami, projektowanie, utrzymanie ruchu, itp.). Można wyróżnić trzy rodzaje benchmarkingu:

– wewnętrzny - stosowany głównie w dużych firmach i koncernach mający na celu określenie najlepszych praktyk i ich zastosowanie w innych działach – jego zaletą jest łatwy dostęp do danych

– zewnętrzny, stosowany w odniesieniu do bezpośrednich konkurentów firmy

– funkcjonalny – polega na porównywaniu procesów produkcyjnych, metod zarządzania i dystrybucji, sposobów projektowania i innych obszarów działania przedsiębiorstw, niezależnie od ich branży – analizuje się realizację różnych funkcji np. zarządzanie zleceniami w różnych branżach.

 

Centrum Badawczo Rozwojowe (CBR)

- status nadawany przedsiębiorcom na mocy Ustawy z dn. 29.07.2005 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej. Celem nadawania statusu centrum badawczo-rozwojowego jest rozwój prywatnego sektora badawczo-rozwojowego oraz wzrost popytu na usługi B+R przez powiązanie statusu Centrum z zachętami podatkowymi

 

Centra Transferu Technologii

- jednostki działające na styku sfery nauki i biznesu, których celem jest pomoc w adaptacji w firmach nowoczesnych technologii, wiedzy i wyników badań naukowych powstających w jednostkach badawczych, badawczo-rozwojowych i uczelniach. Centra Transferu Technologii najczęściej działają jako jednostki organizacyjne szkół wyższych i jednostek naukowych, przyczyniając się do rozwoju innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw i w konsekwencji całej gospodarki poprzez wsparcie praktycznej implementacji wyników prac badawczych oraz wiedzy wypracowanej i zgromadzonej w jednostkach naukowych. Pierwsze, profesjonalne instytucje transferu technologii zostały utworzone w drugiej połowie lat sześćdziesiątych w amerykańskich i brytyjskich szkołach wyższych. Do podstawowych zadań Centrów Transferu Technologii należy informowanie o prowadzonych na uczelniach pracach badawczych oraz poszukiwanie możliwości sprzedaży wyników, jak również poszukiwanie partnerów lub zleceniodawców na kolejne przedsięwzięcia.

 

Cykl życia produktu

- kształtowanie się sprzedaży i zysków produktu w czasie, wyróżnia się pięć podstawowych faz życia produktów:

I - rozwój produktu – moment powstania idei nowego produktu; w tej fazie ponoszone są wysokie koszty inwestycji, a przychody ze sprzedaży są zerowe.

II - wprowadzenie – nowy produkt jest wprowadzany do dystrybucji i staje się dostępny dla klientów. Faza ta charakteryzuje się dość długim okresem trwania i stosunkowo wolnym tempem wzrostu sprzedaży. W tym czasie firma nie osiąga zysków lub są one niewielkie, ponieważ sprzedaż jest niska, a wydatki na dystrybucję i promocję wysokie. Konkurencja wśród producentów jest niska, a odbiorcami są klienci o wysokich dochodach, pasjonaci, profesjonaliści, lub inne firmy.

III – wzrost – charakteryzuje się najszybszą dynamiką wzrostu sprzedaży. Pojawiają się nowi konkurenci, w szybkim tempie rośnie liczba klientów. Ceny pozostają zwykle na nie zmienionym poziomie, niekiedy są nieco niższe, a wydatki promocyjne często są wyższe, niż w fazie wprowadzenia. Wzrost sprzedaży powoduje spadek jednostkowych kosztów wytworzenia, a to wywołuje wzrost zysków.

IV – dojrzałość – trwa dłużej niż pozostałe fazy. Następuje spowolnienie dynamiki wzrostu, co powoduje trudności ze sprzedażą produktów. W celu zapobiegania takim efektom obniża się cenę oraz zwiększa wydatki na reklamę i promocję oraz dalsze prace badawczo-rozwojowe mające na celu wydłużenie okresu życia produktu. Może to wywołać spadek zysków. Aktywność rynkowa w tej fazie obejmuje rozwój rynku poprzez poszukiwanie i identyfikowanie możliwości zwiększenia popytu na dany produkt oraz rozwój produktu poprzez poprawę trwałości, niezawodności, szybkości i innych cech jakościowych dóbr i usług, takich jak funkcjonalność, jakość, czy bezpieczeństwo.

V – spadek – odznacza się spadkiem sprzedaży produktu, który spowodowany jest postępem technicznym, zmianami w gustach nabywców oraz działaniami konkurencji. Utrzymywanie na rynku schyłkowych produktów powoduje wzrost kosztów, takich jak na przykład korekty cenowe, promocje, co prowadzi do obniżenia zysków ze sprzedaży. Produkt staje się przestarzały technologicznie, a jego cechy jakościowe są na relatywnie niższym poziomie. W celu zminimalizowania kosztów można utrzymać produkt na rynku, przy założeniu, że konkurenci opuszczą branżę, eksploatować produkt, co oznacza redukcję kosztów z nim związanych, przy utrzymaniu poziomu jego sprzedaży, lub też wycofać produkt, poprzez likwidację bądź sprzedaż innemu przedsiębiorstwu.

 

Fundusz poręczeń kredytowych

– jest to nie nastawiona na zysk jednostka parabankowa, wspomagająca rozwój lokalnego rynku poprzez wsparcie finansowe małych firm. Fundusze poręczeń kredytowych tworzone są w ramach pozarządowych struktur organizacyjnych, takich jak stowarzyszenia i fundacje, lub w oparciu o podmioty prawa handlowego. Fundusze świadczą pomoc w formie poręczeń dla małych, rozwojowych firm nieposiadających wystarczającej historii kredytowej lub zabezpieczeń wymaganych przez bank komercyjny.

 

Fundusz venture capital

- podmiot zajmujący się inwestowaniem w przedsięwzięcia biznesowe o dużym potencjale wzrostu i podwyższonym ryzyku (używa się również nazwy fundusz private equity). Inwestor tego typu może mieć formę spółki kapitałowej, osobowej lub różnego rodzaju funduszu, dlatego też określenie „fundusz” ma raczej charakter zwyczajowy i w niektórych przypadkach może być nieadekwatne do formy organizacyjno-prawnej daje jednostki. Obszar działalności funduszy venture capital jest podobny do działania aniołów biznesu, z tym że inwestycje funduszy venture capital zwykle przewyższają swoją wielkością inwestycje aniołów biznesu. Fundusze różnią się pomiędzy sobą w zakresie dostarczania poza finansowego wsparcia dla firm ze swojego portfela inwestycyjnego. Wyróżnić tu można dwa zasadnicze podejścia: hands-on (inwestor aktywny w zakresie wsparcia pozafinansowego) oraz hands-off (inwestor czysto finansowy). Fundusze typu hands-on najczęściej wspierają firmy portfelowe w zakresie zarządzania finansami, budowania strategii przedsiębiorstwa oraz jako partner weryfikujący/dyskutujący plany rozwojowe, lub też zapewniający wsparcie w zakresie obsługi prawnej. Fundusze typu hads-off jedynie inwestują swój kapitał. Znacząca część podmiotów działa na zasadzie funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez wydzielone firmy zarządzające, które pobierają z tego tytułu opłatę.

 

Gospodarka oparta na wiedzy

– gospodarka, w której wiedza staje się ważnym czynnikiem rozwoju - ważniejszym do nakładów finansowych oraz stanu i jakości środków trwałych. Definiując gospodarkę opartą na wiedzy przeciwstawia się jej cechy charakterystyczne, cechom gospodarki przemysłowej. W gospodarce opartej na wiedzy masowa, produkcja dóbr i ekonomia skali, ustępuje wytwarzaniu, dystrybucji i zastosowaniu wiedzy, która traktowana jest obok surowców kapitału i pracy jako najbardziej znaczący zasób.

 

Innowacyjność

- zgodnie z definicją ze Słownika wyrazów obcych innowacja to wprowadzenie czegoś nowego. Z kolei zgodnie z definicją sformułowaną przez Petera Druckera jest to "szczególne narzędzie przedsiębiorców, za pomocą którego ze zmiany czynią okazję do podjęcia nowej działalności gospodarczej lub do świadczenie nowych usług". Z kolei Ch. Freeman uważa, że o innowacji możemy mówić wówczas gdy po raz pierwszy stanie się ona przedmiotem handlu czyli inaczej mówiąc zostanie sprzedana. Opierając się definicjach formułowanych przez różnych naukowców oraz biorąc pod uwagę podejście praktyczne można formułować następujące cechy innowacji:

1. Innowacja jest wynikiem procesu twórczego w ramach, którego znajdujemy pewną lukę w produktach oferowanych na rynku, wymyślamy nowy produktów, do istniejącego produktu dodajmy nowe funkcje, znajdujemy nowe zastosowanie do znanego produktu, lub też wymyślamy mową technologię wytwarzania.

2. Jest to proces – innowacyjność jest to proces obejmujący szereg etapów takich jak: pomysł, badania i rozwój, wdrożenie sprzedaż wyrobów, lub technologii.

3. Innowacja musi zostać sprzedana – nowy produkt, lub technologia musi zostać wdrożona w praktyce tylko wówczas nowy, ciekawy produkt stanie się innowacją.

Innowacyjność jest bardzo pożądanym zjawiskiem. W gospodarkach rozwiniętych budowa przewagi konkurencyjnej odbywa się na sprzedaży coraz nowszych produktów i usług wytwarzanych za pomocą coraz nowszych i efektywniejszych technologii. Tylko w ten sposób firmy z krajów o wysokich kosztach produkcji i pracy ludzkiej mogą konkurować z krajami o niskim koszcie siły roboczej. Dodatkowo oferując innowacyjne, poszukiwane na rynku produkty firmy mogą stosować znacznie wyższe marże niż w przypadku wyrobów tradycyjnych, w sektorze których panuje silna konkurencja, w tym konkurencja z krajów o niskim koszcie siły roboczej. Innowacje dzieli się na dwa podstawowe rodzaje: innowacje produktowe i innowacje procesowe.

W ujęciu praktycznym innowacje dla współczesnej firmy to:

– wprowadzanie nowych produktów,

– wdrażanie nowych technologii,

– zmiany infrastruktury produkcyjnej i dystrybucyjnej,

– działania organizacyjne zmierzające do lepszego wykorzystania wiedzy i umiejętności pracowników,

– rozwój sieci informacyjnych i systemów informatycznych.

 

Innowacje produktowe

– obejmują wszelkiego rodzaju zmiany polegające na udoskonaleniu wyrobów wytwarzanych przez firmę, lub na wprowadzeniu do oferty nowych produktów. Produkt nowy pod względem technologicznym jest to produkt, którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się znacząco od uprzednio wytwarzanych. Innowacje tego typu mogą wiązać się z całkowicie nowymi technologiami, opierać się na połączeniu istniejących technologii w nowych zastosowaniach lub też na wykorzystaniu nowej wiedzy. Innowacja produktowa została wdrożona jeśli została wprowadzona na rynek. Przy czym słowo produkt może oznaczać zarówno wyrób przemysłowy, jak i usługę.

 

Innowacje procesowe (technologiczne)

– zmiany w stosowanych metodach wytwarzania, oferowania usługi, lub też w sposobach docierania z produktem do odbiorców. Metody te mogą polegać na dokonywaniu zmian w urządzeniach lub w organizacji produkcji, mogą też stanowić połączenie tych dwóch rodzajów zmian lub być wynikiem wykorzystania nowej wiedzy. Mogą mieć one na celu produkcję lub dostarczenie nowych lub udoskonalonych produktów, które nie mogłyby być wytworzone czy też dostarczone przy pomocy metod konwencjonalnych. Celem tych metod może być także zwiększenie efektywności produkcji lub dostarczenie istniejących produktów cechujących się wyższą jakością, lub i niższym kosztem produkcji.

 

Just in Time

- metoda organizacji produkcji zakładająca produkcje tylko na zamówienia klienta. Zastosowanie Just in Time najczęściej opiera się na kartach kanbanowych. JiT prowadzi do zmniejszenia kosztów wynikających z magazynowania i zbyt wysokiej produkcji w toku - WIP. System "Just in Time" wymusza walkę ze wszelkiego typu stratami, mając na celu uzyskanie "siedmiu 0", czyli:

1 - zero braków

2 - zero opóźnień

3 - zero zapasów

4 - zero kolejek

5 - zero bezczynności

6 - zero zbędnych operacji technologicznych

7 - zero przemieszczeń

 

KAIZEN

- to sposób myślenia i zarządzania, polegający na stałym doskonaleniu stanu istniejącego. Jest to wolne, ale systematyczne ulepszanie narzędzi, metod pracy, metod organizacji pracy, stanowisk pracy, procesów i produktów dokonywane przez wszystkich pracowników. Nie wymaga on dużych nakładów finansowych. Filozofia KAIZEN jest podstawą większości programów doskonalenia produktywności, stanowi ona jeden z najistotniejszych elementów Systemów Organizacji Pracy we współczesnych firmach.

 

KANBAN

- oznacza po Japońsku kartę zapotrzebowania materiałowego, jest to specyficzne, wielokrotnego użycia, zamówienie na określoną ilość wyrobów. Zamówienie to funkcjonuje pomiędzy określonymi stanowiskami. Pozwala on na łatwą realizację zasady Just in Time.
System kanbanowy - jest to system ssący. W momencie gdy dowolna operacja zakończy się przekazywane jest zapotrzebowanie materiałowe, do operacji poprzedzającej, na następny przedmiot do obróbki. W ten sposób system "zasysa" przedmioty. Kanbany są to karty zapotrzebowania materiałowego. System kanbanowy jest systemem typu "Just in Time". System taki może efektywnie funkcjonować nawet wtedy gdy poszczególni operatorzy nie znają planów całości produkcji. System ten został opracowany w zakładach Toyoty.

 

Klaster

- koncentracja w określonym miejscu większej liczby firm z tej samej branży. Zjawisko to powstaje w sposób naturalny, lub jest stymulowane przez samorząd lokalny, uczelnię, czy organizacje pracodawców. Firmy działające w ramach klastra, skupione w jednym miejscu, równocześnie współpracują i konkurują między sobą, posiadają także relacje z innymi instytucjami działającymi w danej sferze. Podstawą do powstania klastra są powiązania kooperacyjne występujące pomiędzy firmami i podmiotami. Dzięki tym powiązaniom inicjowane są procesy tworzenie specyficznej wiedzy oraz zwiększające zdolności adaptacyjne i konkurencyjność firm poprzez wytwarzanie kompetencji u pracowników, powstawanie firm kooperujących oraz rozwój infrastruktury lokalnej wspierającej daną branżę i tym samym zmniejszającej koszty produkcji. Przykładem najbardziej znanych Kajstrów jest Dolina Krzemowa w USA, a w Polsce tzw. dolina lotnicza obejmująca firmy lotnicze zgrupowane w rejonie Podkarpacia. Funkcjonowanie firm w ramach kalstra podnosi ich konkurencyjność i obniża koszt działania dzięki rozwojowy wyspecjalizowanej kadry, jednostek naukowych, uczeni i szkół oraz jednostek około biznesowych i finansowych dostosowanych do obsługi danego rodzaju firm.

 

Komercjalizacja technologii

– proces obejmujący czynności prawne, finansowe i doradcze związane z wprowadzeniem na rynek technologii wypracowanych w wyniku prac badawczych i badawczo-rozwojowych prowadzonych przez jednostki naukowe i uczelnie. W zakres komercjalizacji technologii wchodzi: określenie potrzeb i wymagań rynku oraz ustalenie prawnych zasad przejmowania projektu przez producenta od jednostki naukowej (patent, licencja, sprzedaż know-how itp.).

 

Lean Manufacturing

- organizacja produkcji stosowana głównie w produkcji seryjnej i masowej. Pozwala na zmniejszenie kosztów produkcji, zwiększenie wydajności, skrócenie czasu produkcji i prac w toku (WIP) poprzez utworzenie równomiernego przepływu produktów i wprowadzenie czasu taktu takiego samego dla wszystkich stanowisk w linii. Podstawowym celem Lean Manufacturing, nazywanym po Polsku "Szczupłą Produkcją" lub "Odchudzoną Produkcją", jest takie zorganizzowanie produkcji aby klient płacił jedynie za czynności dodające wartość do produkowanego przedmiotu. Oznacza to eliminację wszelkiego rodzaju strat. W Lean Manufacturing stosuje podejście Just in Time oraz pracę grupową, pozwalającą na zaangażowanie wszystkich pracowników w proces ciągłego doskonalenia.

 

Licencja

- Umowa zezwalająca na korzystanie z praw wyłącznych do wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego i topografii układu scalonego lub dzieła będącego przedmiotem prawa autorskiego. Z Ustawy prawo własności przemysłowej z dn. 30.06.2000 r., wynika podział na licencje zwykłe, udzielane na podstawie zasad swobody zawierania umów oraz licencje szczególne. Licencje szczególne to licencje otwarte, przymusowe i dorozumiane. Zgodnie z Ustawą udzielanie licencji otwartych i przymusowych odbywa się za pośrednictwem Urzędu Patentowego. Licencje zwykłe to te, których przedmiotem może być korzystanie z rozwiązania:

– chronionego prawami wyłącznymi,

– zgłoszonego do ochrony w Urzędzie Patentowym RP, na które jeszcze nie uzyskano ochrony,

– niezgłoszonego do ochrony, stanowiącego tajemnicę przedsiębiorcy (know-how).

Przedmiotem licencji zwykłej może być także używanie znaku towarowego. Licencje zwykłe można dzielić na grupy według różnych kryteriów. Można je podzielić w zależności od zakresu przyznanych licencjobiorcy praw na licencje pełne i niepełne. Licencja pełna to taka, gdy licencjobiorca ma takie samo prawo gospodarczego wykorzystania przedmiotu umowy jak licencjodawca. Jeśli zakres tego prawa jest ograniczony mamy do czynienia z licencją niepełną. Inny podział licencji zwykłych to licencje wyłączne i niewyłączne. Udzielenie licencji wyłącznej oznacza, że na danym terytorium licencjobiorca jest jedynym korzystającym z praw. W przypadku licencji niewyłącznej na tym samym terenie kilku licencjobiorców korzysta z tych samych praw. Umowa licencji musi mieć formę pisemną, pod rygorem nieważności. Czas trwania licencji powinien być określony w umowie, nie może być on jednak dłuższy od czasu trwania praw wyłącznych.

5S - Metoda organizacji pracy polegająca na podnoszeniu jakości i produktywności poprzez eliminację strat wynikających z braku porządku w miejscu pracy. Najczęściej stosowana jest bezpośrednio na produkcji, jednak można ją również stosować do innych rodzajów prac min. biurowych. Zakłada ona całkowite zaangażowanie całej załogi w proces usprawniania, który jest realizowany w pięciu etapach. Od japońskich nazw poszczególnych etapów pochodzi nazwa 5S:

SERI - Oddziel przedmioty niepotrzebne na twoim stanowisku pracy i usuń je

SEITON - Uporządkuj niezbędne przedmioty tak aby łatwo było z nich korzystać

SEISO - Sprzątaj dokładnie swoje stanowisko pracy i utrzymuj w porządku narzędzia

SEIKETSU - Zorganizuj dobrze swoje miejsce pracy

SHITSUKE - Utrzymuj wysoki stopień dyscypliny pracy. Szkoląc ludzi staraj się aby zasady 5S przyjęli jako swoje własne.

5S na język polski można przetłumaczyć jako:

- Selekcja

- Systematyka

- Sprzątanie

- Standaryzacja

- Samodyscyplina

 

MRP (Material Requirements Planning)

- zintegrowany komputerowy system planowania produkcji umożliwiający określenie ilości i terminu dostawy lub wykonania potrzebnych komponentów używanych do produkcji z uwzględnieniem aktualnych zapasów magazynowych. Rozwinięciem filozofii MRP jest MRP II (Manufacturing Resources Planning) i ERP (Enterprise Resource Planning). Systemy typu MRP/ERP posiadają zereg modułów obsługujących najważniejsze procesy realizowane w przedsiębiorstwie. Są to najczęściej moduły: finansowe, sterowania produkcji, magazynowe, CRM - współpracy z klientami, planowania itp.

 

MUDA - STRATA

- czynność wykonywana w procesie produkcyjnym nie podnosząca wartości produktu.

 

ISO 9000

- seria norm określających model Systemu Zarządzania Jakością. System jakości zbudowany zgodnie z normą może zostać następnie potwierdzony certyfikatem przyznawanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą. Polskim odpowiednikiem obecnie obowiązującej normy ISO 9001:2008 jest norma PN EN ISO 9001:2009. Podstawowe wymagania normy ISO 9001 należą m.in.: prowadzenie nadzoru nad dokumentacją i zapisami, zaangażowanie kierownictwa w budowanie systemu zarządzania jakością, usystematyzowanie zarządzania zasobami, ustanowienie i nadzorowanie procesów realizacji wyrobu, dokonywanie systematycznych pomiarów działania systemu szczególnie w obszarach związanych z szeroko pojętą jakością. Wymagania odnośnie budowy Systemu Zarządzania Jakością określone w normie bazują na filozofii TQM, uwzględniają one osiem zasad jakości:

1. zorientowanie na klienta - pozycja rynkowa organizacji zależy od jej klientów

2. przywództwo - kierownictwo przedsiębiorstwa, organizacji wypracowuje kierunki jego rozwoju oraz dba o realizację przyjętych celów

3. zaangażowanie ludzi, którzy są najcenniejszym zasobem organizacji

4. podejście procesowe - skuteczność i efektywność organizacji zależą w dużej mierze od jakości realizowanych przez nią procesów

5. systemowe podejście do zarządzania - zarządzanie jakością jest traktowane jako zarządzanie wzajemnie ze sobą powiązanymi procesami

6. ciągłe doskonalenie - stałym celem każdej organizacji musi być ciągłe doskonalenie realizowanych przez nią procesów

7. rzeczowe podejście do podejmowania decyzji - podejmowanie decyzji musi opierać się na analizie wszystkich dostępnych danych i informacji

8. wzajemne korzyści w relacjach z dostawcami – sukces firmy zależy w dużej mierze od wysiłku i postawy dostawców, trzeba tworzyć wzajemnie korzystne powiązania z dostawcami materiałów i usług

 

ISO 14000

- seria norm określających model Systemu Zarządzania Środowiskiem. System zarządzania aspektami środowiskowymi zbudowany zgodnie z normą może zostać następnie potwierdzony certyfikatem przyznawanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą.

 

PN 18000

- seria norm określających model Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy. System Zarządzania BHP zbudowany zgodnie z normą może zostać następnie potwierdzony certyfikatem przyznawanym przez uprawnioną jednostkę certyfikującą.

 

Patent

- Dokument otrzymywany z Urzędu Patentowego, potwierdzający prawo do korzystania z wynalazku. Zgodnie z Ustawą prawo własności przemysłowej z dn. 30.06.2000 r., oznacza monopol, czyli wyłączne prawo do korzystania z rozwiązania będącego przedmiotem wynalazku (art. 63). Wyłączność ta dotyczy wszelkich form korzystania z wynalazku, zarówno w celach zawodowych i zarobkowych (art. 66). Istotą monopolu jest możliwość zakazania przez uprawnionego korzystania z wynalazku przez inne osoby, w zamian za ujawnienie idei wynalazku. W przypadku produktu zakaz dotyczy wytwarzania, używania, wprowadzania do obrotu lub importowania dla tych celów produktu będącego przedmiotem wynalazku. W przypadku sposobu wytwarzania zabronione jest stosowanie sposobu będącego przedmiotem wynalazku, jak również używanie, oferowanie, wprowadzanie do obrotu lub importowanie dla tych celów produktów otrzymanych bezpośrednio takim sposobem (art. 66). Zakres podmiotowy patentu określają zastrzeżenia patentowe, które są elementem opisu patentowego. Patent udzielany jest na 20 lat od chwili zgłoszenia w Urzędzie Patentowym (art. 63). Uprawniony z patentu może w drodze umowy udzielić innej osobie upoważnienia (licencji) do korzystania z jego wynalazku (umowa licencyjna) (art. 66). Patent jest zbywalny i podlega dziedziczeniu, pamiętać jednak trzeba, że umowa o przeniesienie patentu wymaga, pod rygorem nieważności, zachowania formy pisemnej (art. 67). Jednak monopol ten ma też pewne ograniczenia. Uprawniony z patentu lub z licencji nie może nadużywać swego prawa, w szczególności przez uniemożliwianie korzystania z wynalazku przez osobę trzecią, jeżeli jest ono konieczne do zaspokojenia potrzeb rynku krajowego, a zwłaszcza gdy wymaga tego interes publiczny, a wyrób jest dostępny społeczeństwu w niedostatecznej ilości lub jakości albo po nadmiernie wysokich cenach (art. 68).

 

Patent europejski

- Udzielany jest na mocy Konwencji o udzielaniu patentów europejskich (Konwencja Monachijska), która powstała w 1973 r. Jej celem jest uzyskiwanie patentów w krajach członkowskich za pomocą jednej procedury przez Europejską Organizację Patentową z siedzibą w Monachium, której jednym z organów został Europejski Urząd Patentowy. Patent Europejski jest patentem udzielanym przez Europejski Urząd Patentowy na poszczególne kraje – strony Konwencji, wybrane przez zgłaszającego. W każdym państwie, na które został udzielony patent europejski ma on ten sam skutek i podlega tym samym warunkom, co patent krajowy udzielony przez urząd patentowy tego państwa. Zgłoszenia o patent europejski mogą być dokonywane w języku angielskim, francuskim lub niemieckim. Europejska Organizacja Patentowa liczy obecnie 31 członków, w tym wszystkie kraje Unii Europejskiej.

 

Proces

- ciąg wielu pojedynczych operacji i czynności wykonywanych w celu realizacji określonego zadania, na przykład wyprodukowania produktu, sprzedania usługi, zaprojektowania nowego wyrobu, itp. Z każdym procesem jest związany przepływ informacji, materiałów, każdy proces generuje określone koszty i może przynosić zyski lub straty. W przedsiębiorstwie produkcyjnym najczęściej występują procesy: produkcyjne (zaopatrzenie w materiały, transport, wytwarzanie, obrót narzędziami itp.) i nie produkcyjne (zarządzanie, marketing, projektowanie, badania i rozwój, obsługa klientów itp.). Jednym z podstawowych źródeł sukcesu firmy jest uporządkowanie własnych procesów i ciągłe ich doskonalenie.

 

Proces technologiczny

- ciąg pojedynczych operacji i czynności technologicznych wykonywanych w systemie wytwarzania mających na celu wytworzenie określonego wyrobu.

 

Produktywność

- jest to stosunek wielkości produkcji wytworzonej i sprzedanej, w rozpatrywanym okresie czasu, do ilości wykorzystywanych, lub zużytych zasobów.
W szerszym, społecznym sensie produktywność określa pewien stan świadomości polegający na woli poprawiania stanu obecnego, ciągłego ulepszania swojego otoczenia. Jest to postawa ciągłego dopasowywania się do zmiennych warunków ekonomicznych i społecznych, ciągłego dążenia do stosowania nowych technik i nowych metod. Produktywność ma decydujące znaczenie dla konkurencyjności i rynkowej pozycji przedsiębiorstwa. Metody poprawy produktywności:

- Poprawa jakości produktów

- Zwiększenie wydajności pracy

- Usprawnienie metod zarządzania

- Optymalizacja wykorzystania środków trwałych

- Rozwój i usprawnienie procesów produkcyjnych

- Racjonalne wykorzystanie energii i zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko

 

SMED

- (Single Minute Exchange Die) Szybkie Przezbrajanie Maszyn. Technika mająca na celu skrócenie czasu przezbrojenia urządzenia do jednocyfrowej ilości minut, czyli poniżej 10 minut. czas przezbrojenia jest tu rozumiany jako czas, który upływa pomiędzy ostatnim egzemplarzem poprzedniego typu, a pierwszym dobrym egzemplarzem nowego typu produkowanego wyrobu. W tym celu wprowadza się tak zwane przezbrojenie zewnętrzne obejmujące czynności wykonywane przy pracującej maszynie i przezbrojenie wewnętrzne obejmujące czynności wykonywane przy maszynie zatrzymanej.

 

SPC

- (Statistical Process Control) Statystyczne Sterowanie Procesem. Metoda sterowania procesami produkcyjnym w produkcji seryjnej i masowej umożliwiająca wykrywanie nieprawidłowości w procesie zanim wymiary przedmiotu obrabianego przekroczą dopuszczalne odchyłki. Opiera się ona na statystycznej - wyrywkowej kontroli produkowanych przedmiotów.

 

TPM

- (Total Productivity Maintenance określane również jako Total Productive Maintenance) - Kompleksowe Zarządzanie Sprawnością Urządzeń. Jest to metoda organizacji polegające na takim zarządzaniu parkiem maszynowym by produkcja nie była zatrzymywana z powodu awarii urządzeń. TPM ma na celu obniżanie kosztów i zwiększanie jakości dzięki zminimalizowaniu awarii, a docelowo wyeliminowaniu awarii maszyn. TPM obejmuje:
· Prewencyjną konserwacje i naprawy maszyn mające na celu wyeliminowanie awarii
· Czynności kontrolno-konserwacyjne są wykonywane przez operatorów
· Operatorzy lepiej poznają maszyny, na których pracują
· Wizualizacja stanu maszyn i procesu

 

TQM

- ( Total Quality Management) - Kompleksowe Zarządzanie Jakością. Szereg metod mających na celu stałe, bezkompromisowe doskonalenie jakości w szerokim tego słowa znaczeniu (jakości produkcji, oferowanych usług, organizacji relacji z klientami, relacji wewnątrz w firmie, wizerunku firmy). TQM zakłada że firma może tylko wtedy osiągnąć sukces gdy wszyscy pracownicy całkowicie zaangażują się w poprawę jakości. Najczęściej stosowanymi metodami w TQM są: KAIZEN, 5S, TPM, poka-yoka..

 

Transfer technologii

– proces przystosowywania wyników badań naukowych, patentów lub nowych, oryginalnych pomysłów do ich praktycznego zastosowania w przedsiębiorstwach. Najczęściej transfer technologii odbywa się z jednostek naukowych do firm produkcyjnych. Może jednak również odbywać się pomiędzy dwoma firmami, lub nawet pomiędzy oddziałami firmy. Składa się on z kilku faz:

- prac badawczych i rozwojowych, polegających na wykonaniu modeli i prototypów lub sprawdzaniu przebiegu proponowanego procesu technologicznego,

- określenia cech użytkowych i ekonomicznych proponowanych nowych wyrobów lub nowych procesów technologicznych,

- analizy rynku, wyboru najwłaściwszego producenta,

- ustalenia zasad przeniesienia praw do wykorzystania technologii,

- uruchomienia produkcji.

W przypadku transferu technologii z jednostek badawczych do przemysłu procesy te są wspierane przez Centra Transferu Technologii.

 

UML

- Unified Modelling Language. Notacja modelowania obiektowego, pozwalająca na wygodne opisywanie obiektów występujących w świecie rzeczywistym i zachodzących z ich udziałem procesów. UML został opracowany przez trzech twórców metod modelowania obiektowego: Grady Booch, Ivar Jacobson, James Rumbaugh. Metody modelowania obiektowego oparte o notację UML można wykorzystywać do opisywania systemów komputerowych, organizacyjnych, systemów sterowania itp. zarówno w fazie projektowania, jak również analizy i usprawniania, czy dokumentowania.

 

WCM

(World Class Manufacturing) - Światowy Poziom Wytwarzania charakteryzujący się maksymalizacją wartości dodanej produktu oraz ciągłym dążeniu do zmniejszania do zera strat wynikających z wykonywania czynności zbędnych.

 

Wzór przemysłowy

- Zgodnie z Ustawą prawo własności przemysłowej z dn. 30.06. 2000 r., nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację (art. 102). Wzorem przemysłowym jest konkretny przedmiot – wytwór, wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych. Za wytwór uważa się także:

– przedmiot składający się z wielu wymienialnych części składowych, umożliwiających jego rozłożenie i ponowne złożenie (wytwór złożony);

– część składową, jeżeli po jej włączeniu do wytworu złożonego pozostaje widoczna w trakcie jego zwykłego używania, przez które rozumie się każde używanie, z wyłączeniem konserwacji, obsługi lub naprawy;

– część składową, jeżeli może być przedmiotem samodzielnego obrotu.

Wzór przemysłowy uważa się za nowy, jeżeli przed datą, według której oznacza się pierwszeństwo do uzyskania prawa z rejestracji, identyczny wzór nie został udostępniony publicznie przez stosowanie, wystawienie lub ujawnienie w inny sposób (art. 103). Wzór uważa się za identyczny z udostępnionym publicznie także wówczas, gdy różni się od niego jedynie nieistotnymi szczegółami (art. 104).

 

Wzór użytkowy

- Zgodnie z Ustawą Prawo Własności Przemysłowej z dn. 30.06.2000 (art. 94), nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzorem użytkowym jest zawsze przedmiot. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. Wobec wzoru użytkowego, który może podlegać ochronie, analogicznie jak wobec wynalazku, oczekuje się nowości i możliwości wykorzystania. Nie oczekuje się jednak od nich nieoczywistości (poziomu wynalazczego). Wzór użytkowy może być więc rozwiązaniem zupełnie oczywistym, o ile nosi znamiona użyteczności i nie był wcześniej ujawniony.

 

Wydajność

- jest to stosunek wielkości produkcji wytworzonej i sprzedanej, w rozpatrywanym okresie czasu, do ilości godzin pracy. Zwiększanie wydajności pracy Systematyczne analizowanie i usprawnianie Eliminacja czynności zbędnych Efektywniejsze wykonywanie pracy Usprawnianie procesu  Twórcze wykorzystanie zdolności pracowników Zwiększenie wydajności pracy nie oznacza cięższej pracy - oznacza pracę bardziej wydajną

 

Zarządzanie ryzykiem

- Ryzyko jest to niepewność naszej przyszłości i nieodzowna część działania każdego człowieka  każdej firmy. Jest ono związane z podejmowaniem decyzji w świecie, w którym nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich czynników, zagrożeń, szans oraz przyszłego przebiegu zdarzeń. Ryzyko jest zawsze związane z niebezpieczeństwem utraty zakładanych korzyści, poniesienia straty, utraty zdrowia, lub w skrajnych przypadkach utraty życia.

Pojęciem zarządzanie ryzykiem określa się zespół działań podejmowanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w celu identyfikacji występującego ryzyka oraz obniżenia stopnia podejmowanego ryzyka. W tym celu identyfikuje się czynniki wpływające na ryzyko realizacji danego projektu, prowadzonej działalności gospodarczej, podejmowanej decyzji, itp. oraz podejmuje odpowiednie zaplanowane działania mające na celu eliminację, lub obniżenie występującego ryzyka. Zgodnie z definicją Wielkiej Encyklopedii Multimedialnej Zarządzanie ryzykiem to system metod i działań zmierzających do obniżenia stopnia oddziaływania ryzyka na funkcjonowanie podmiotu gospodarczego i do podejmowania w tym celu optymalnych decyzji. Szczegółowe poznanie charakteru i zakresu potencjalnego ryzyka pozwala na wybór w odpowiednim czasie działań zapobiegawczych bądź też minimalizujących jego wpływ i skutki. Podstawowym celem zarządzania ryzykiem w każdej firmie jest wspomaganie procesu zarządzania organizacją, poprzez dostarczanie informacji na temat zdarzeń niepożądanych, które zagrażają lub mogą zagrozić realizacji celów przedsiębiorstwa. Zarządzanie ryzykiem opiera się na dążeniu do obniżania ryzyka wystąpienia niepożądanych zdarzeń, poprzez redukowanie jego znaczenia dla danego przedsięwzięcia, lub też ograniczeniem prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Bardzo często z występowaniem ryzyka wiąże się wyższa marża zysku, np. eksport do krajów o wysokim ryzyku biznesowym jest wynagradzany mniejszą konkurencją, inwestycja w ryzykowne przedsięwzięcie może przynieść wyższy zyska, ale można także stracić zainwestowane pieniądze. Zarządzanie ryzykiem powinno być procesem ciągłym, w którym na bieżąco identyfikuje się pojawiające się nowe czynniki ryzyka, lub śledzi się zmiany już znanych czynników oraz na bieżąco podejmuje się działania mające na celu ograniczenie jego wpływu na działalność gospodarczą, a także śledzi się skutki podjętych działań.

Podstawowe elementy procesu zarządzania ryzykiem:

• Identyfikacja ryzyka – identyfikacja czynników mogących negatywnie wpłynąć na przedsięwzięcie gospodarcze, realizowanych projekt, itp. (np. ryzyko wystąpienia wypadku przy pracy, ryzyko kradzieży, ryzyko pożaru, ryzyko zmiany kursu walutowego, ryzyko powstania konkurencyjnej firmy, ryzyko utraty głównego klienta, ryzyko krachu finansowego, ryzyko wypadku i chwilowej lub trwałej niezdolności do pracy właściciela firmy, ryzyko niewypłacalności klienta, ryzyko nieuczciwości kontrahenta, itp.)

• Szacowanie ryzyka – ocena prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niepożądanego oraz ocena istotności danego zdarzenia dla przedsięwzięcia gospodarczego (jak duże jest prawdopodobieństwo wystąpienia danego zdarzenia jak bardzo firma, czy dane przedsięwzięcie jest narażone na skutki wystąpienia dane zdarzenia). 

• Podjęcie działań majach na celu eliminacje, lub ograniczenie zidentyfikowanego ryzyka – zapobieganie przyczynom lub ewentualnym skutkom negatywnych zdarzeń:

  • unikanie ryzyka (np. nie wchodzenie na rynki na których ono występuje), jeśli jest to możliwe i biznesowo opłacalne.

  • eliminacja lub redukcja ryzyka – poprzez odpowiednie planowanie działań w firmie, ustalone i funkcjonujące procedury kontrolne, monitorowanie czynników ryzyka, stosowanie działań prewencyjnych (np. zabezpieczenie techniczne, ubezpieczenie, itp.),

  • ograniczenie skutków zdarzeń niepożądanych – np. zabezpieczenie przed wystąpieniem określonych zdarzeń, tworzenie specjalnych funduszy lub rezerw na pokrycie skutków zidentyfikowanego ryzyka wynikającego na przykład ze zdarzeń losowych, lub zmian w sytuacji gospodarczej, relacjach z klientami, itp.

  • transfer ryzyka – czyli przeniesienie ryzyka na inny podmiot, na przykład poprzez zlecenie określonych prac firmie zewnętrznej, przerzucenie części odpowiedzialności na kontrahenta, lub też ubezpieczenie danego kontraktu,

• Budowa mechanizmów kontroli ryzyka - stałe śledzenie możliwości powstawania nowych ryzyk i stałe korygowanie podejmowanych decyzji pod katem zmniejszania wpływu ryzyka na dana działalność, analizowanie skutków podjętych działań majach na celu ograniczenie ryzyka, testowanie skuteczności działania mechanizmów kontroli.

• Stosowanie procedur postępowania w sytuacji awaryjnej lub kryzysowej w firmie,

W dużych korporacjach zarządzaniem ryzykiem zajmują się specjale działy, osoba kierująca nimi to menedżer ryzyka (ang. risk manager). Można wyróżnić różne podziały ryzyka, jednym z nich jest podział zaproponowany przez Robina Kendalla, według tego podziału występują następujące źródła ryzyka:

• ryzyko losowe, w tym ryzyko katastroficzne,

• ryzyko quasilosowe,

• ryzyko operacyjne – obejmuje wszystkie działania operacyjne firmy, zależnie od branży działania przedsiębiorstwa może to być ryzyko:

  • ryzyko produkcyjne,

  • technologiczne,

  • projektowe

  • organizacyjne,

  • proceduralne,

  • związane z zarządzaniem,

  • płynności finansowej,

  • wszelkie inne bezpośrednio związane z działalnością firmy,

• ryzyko rynkowe – ryzyko utraty rynku zbytu na skutek np. działań konkurencji, wejścia na rynek nowych produktów i usług, itp.,

• ryzyko kredytowe – związane z zapłatą należności przez kontrahentów firmy, lub też zmianą warunków kredytowania działalności firmy

• ryzyko prawne – związane ze zmianą uregulowań prawnych w obszarze działania firmy, niekorzystnymi umowami podpisywanymi z kontrahentami, itp.

• ryzyko regulacyjne – wprowadzenie przez państwo nowych regulacji utrudniających, lub wręcz uniemożliwiających dzianie firmy w danym obszarze,

• ryzyko bankowe – ryzyko zablokowania środków firmy na skutek problemów systemu bankowego, w tym także ryzyko kredytowe związane z kredytobiorcami (np. żądanie natychmiastowej spłaty kredytu),

• ryzyko ubezpieczeniowe – ryzyko nie odzyskania kwot należnych z tytułu odszkodowań

• inne – np. ryzyko podatkowe – ryzyko zmiany kwalifikacji przychodów i związana z tym konieczność spłat zaległości podatkowych.

W bieżącym działaniu firmy należy brać pod uwagę następujące rodzaje ryzyk:

• ryzyko majątkowe - ryzyko związane z mieniem firmy (np. pożary, powodzie, kradzieże, itp.)

• ryzyko osobowe – ryzyko związane ze zdrowiem lub życiem pracowników (np. wypadki przy pracy i związana z tym odpowiedzialność majątkowa i karna)

• ryzyko produktowe – ryzyko związane z odpowiedzialnością za sprzedawanych półprodukt, lub produkt finalny oraz związane z tym ryzyko odpowiedzialności finansowej, lub cywilnej (np. ryzyko bardzo dużych strat finansowych u producenta końcowego, dla którego dostarczamy nasze wyroby, ryzyko utraty zdrowia przez odbiorców końcowych).

Podczas analizy ryzyka należy brać pod uwagę zarówno bezpośrednie konsekwencje różnych zdarzeń, jak i wynikające z nich konsekwencje pośrednie.

System zarządzania ryzykiem w firmie

Każdy właściciel firmy powinien zabezpieczyć firmę oraz prowadzone przedsięwzięcia przed występowaniem ryzyka. Ryzyko jako nieodłączny czynniki każdej działalności gospodarczej powinno być identyfikowane, i szacowane pod kątem jego wpływu na działalność firmy. Podejmowanie decyzji strategicznych i operacyjnych powinno być przeprowadzane z pełną świadomością występującego ryzyka oraz w połączeniu z działaniami ograniczającymi, lub eliminującymi ryzyko. Podejmowane decyzje powinny być uzależniane od stopnia ryzyka, poziomu jego akceptowalności dla firmy i danego przedsięwzięcia oraz podjętych działań zabezpieczających. W firmie powinien stale funkcjonować system identyfikacji i oceny ryzyka oraz podejmowania działań ograniczających wpływ ryzyka na bieżąca działalności firmy. System ten powinien być pod stałym nadzorem kierownictwa firmy i jej właścicieli, powinien on być również okresowo testowany pod katem sprawdzania jego sprawności i efektywności.

Wybrane opracowania własne

„Social-technical aspects in modern manufacturing”, P.Oborski, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, Vol. 22, Nr 11&12, 2003, p. 848-854.

„Man-machine interactions in advanced manufacturing systems”, P.Oborski, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, Vol. 23, 2004, p. 227-232.

„Przemiany zachodzące w przedsiębiorstwach produkcyjnych”, P.Oborski, Inżynieria Maszyn, R. 17, z. 1, 2012, Strona 7-16, ISSN 1426-708X.

“System Produkcyjny SCANII”, P. Oborski, materiały konferencyjne: III Konferencja: Lean Manufacturing, Wrocław 2-3 czerwca 2003, s. 265-272.

“Wybrane metody poprawy produktywności w przemyśle”, P. Oborski, materiały konferencyjne: MACH-TOOL 2003 – Konferencja nt. Zwiększanie produktywności przedsiębiorstw, Poznań 10 czerwca 2003, s. 61-71.

„Wpływ organizacji produkcji na systemy sterowania wytwarzaniem”, P. Oborski, Komputerowo zintegrowane zarządzanie, tom II, WNT Warszawa 2004, p. 218-225. Zakopane 12-14.01.2004.

„Systemy sterowania wytwarzaniem – wymagania przy zróżnicowanym stopniu automatyzacji” P. Oborski, AUTOMATION’04, Warszawa 24-26 marca 2004, p.215-223 .

 

Wybrane opracowania zewnętrzne

Artykuły:

 

Raporty:

 

Książki: